Zgłowiączka - opis szczegółowy

Zgłowiączka jest lewym dopływem Wisły. Płynie przez Pojezierze Kujawskie. Bierze początek pod wsią Płowce. Przepływa przez Jezioro Głuszyńskie, skąd jest dostępna dla kajaka. Płynie dość szeroką, podmokłą doliną przez krainę o charakterze rolniczym. W dolnym biegu o znaczniejszym spadku, płynąc głębiej wciętym korytem przecina duży kompleks leśny otaczający Włocławek. Całkowita długość rzeki to 79 km; średni przepływ u ujścia 2,8 m3/s. Spadek na szlaku do Nowego Młyna około 0,3‰, dalej około 1‰.

Szlak typowo nizinny, łatwy (z wyjątkiem niektórych nieco trudnych odcinków poniżej Nowego Młyna), nieco uciążliwy z powodu przenoszeń stałych, mielizn i wiklin przerastających nurt w górnym  biegu oraz zwalonych drzew, malowniczy (ZWB - ZWC, U 3,**).

Szlak dostępny na całej długości jedynie przy wyższym od przeciętnego stanie wody - na przykład wiosną do połowy czerwca albo po większych opadach. Na przebycie go potrzeba 2 - 3 dni.

59,2

Głuszyn, wieś ze sklepem na zachodnim brzegu jeziora Głuszyńskiego, dojazd nad jezioro drogą asfaltową, w pobliżu sklepu łąka dogodna do biwakowania. Jezioro Głuszyńskie nie oferuje wielu miejsc biwakowych; większość brzegów zajęta jest przez domki letniskowe. Z Głuszyna można udać się około 2 km do północnego krańca jeziora, w stronę ujścia rzeki Zgłowiączki, która nosi tu nazwę Kanału Głuszyńskiego. Zatoka w pobliżu ujścia tworzy niewielkie, płytkie jeziorka o mulistym dnie, połączone ze sobą wąskimi przesmykami wśród szuwarów.

56,7

Wyspa na jeziorze Głuszyńskim. Na południowy – zachód odchodzi duża zatoka, do której uchodzi niewielka rzeczka.

54,5

Orle, cypel wysokiego południowego brzegu, na nim gminne pole biwakowe. Dojazd do niego drogą asfaltową (przechodzącą w szutrową), odchodzącą od szosy Rybiny – Stawiska pomiędzy figurą a kościołem w Orlu. W prawo odchodzi zatoka w stronę wsi Stawiska, nad nią zabytkowy drewniany kościółek z XVIII w. w Orlu. W lewo zatoka z wypływem Zgłowiączki.

52,7

Rybiny, wypływ rzeki z jeziora, zastawka - przenoska. Most drogowy. Przy niskim stanie wody konieczne holowanie kajaka. Za mostem na pagórku z lewej bunkier. Na brzegach wikliny i trzcinowiska. Wąskie i kręte przejścia.

51,5

Jezioro Chalno, które przepływamy wzdłuż lewego brzegu - do wypływu rzeki wśród trzcinowiska 300 metrów.
Do jeziora od południa uchodzi rzeczka Sarnówka, płynąca spod Izbicy Kujawskiej, uważana przez niektórych za właściwy źródłowy ciek Zgłowiączki. Można płynąć nią przy wysokim stanie wody od Kamieńca nad Jeziorem Kamienieckim - 6 km; jest to jednak bardzo uciążliwe (U 5) z uwagi na liczne zatory z pni i gałęzi.

48,4

Topólka, most drogowy. Pod mostem pale i kamienie. W pobliżu centrum wsi: sklepy, nowoczesny kościół. Łagodne zakola wśród trzcin, łąk i zadrzewień. W  odległości około 600 m od rzeki w lesie na prawym brzegu we wsi Sarnowo tzw. "piramidy kujawskie" - grobowce megalityczne z okresu 3500 - 2500 lat p.n.e.

42,6

Janiszewo, most i kładka.

41,5

Zgłowiączka, most. W pobliżu na prawym brzegu gotycki kościół. Rzeka tworzy rozlewiska wśród trzcinowisk, dzieląc się na odnogi.

36,5

Borek, most drogowy. Niskie kładki.

35,5

Lubraniec, most kolejowy, pod nim pale po starym moście. Miasto na lewym brzegu. Warto obejrzeć synagogę barokową, kościół i pałac z XVIII w. W pobliżu pałacu plaża miejska.

34,5

Lubraniec, most drogowy. Po kilkuset metrach z prawej ujście rzeki Chodeczki zwanej również Lubieńcem. Las na brzegach; zwalone do wody drzewa utrudniają spływ. W miejscu, gdzie między rzeką a lasem sosnowym jest łąka, można wylądować by zobaczyć dwa bunkry poniemieckie z okresu II wojny światowej na skraju lasu.

30,7

Kazanie, most drewniany, przed nim na łące można biwakować. We wsi Kazanie za lasem grądowym z lewej strony można obejrzeć zaniedbany dwór z początku XX wieku; na prawym brzegu wieś Turowo. Rozmyty próg betonowy - spływać lewą stroną. Wikliny, zwalone drzewa.

27,7

Nowa Rzadka Wola, most betonowy. Laski łęgowe, łąki, trzcinowiska.

23,7

Brześć Kujawski, most drogowy. Kilometr dalej kolejny most, skąd najdogodniej udać się do miasta położonego na prawym brzegu. Było ono w czasach piastowskich stolicą księstwa brzeskokujawskiego, a przed rozbiorami siedzibą województwa. Urodził się tu Władysław Łokietek. Warto zwiedzić pozostałości zamku, ratusz klasycystyczny, dwa gotyckie kościoły i resztki murów obronnych.

21,5

Cukrownia Brześć Kujawski. Jaz, można spływać. Pod mostami kolejowym i drogowym bystrze.

20,0

Falborz, przyczółki nieistniejącego mostu. Uciążliwy odcinek z dużą ilością zwalonych drzew. Rzeka stopniowo zwalnia, zaczynają się rozlewiska. Za laskiem z lewej strony ujście Kanału Bachorze, łączącego Zgłowiączkę z Notecią, mającego charakter niespławnego rowu melioracyjnego.

17,0

Nowy Młyn, elektrownia. Przenoska przy jazach lewym brzegiem. Bystry nurt, kamienie, zwalone drzewa. W przypadku, gdy elektrownia nie pracuje, w korycie może wystąpić niedobór wody, wówczas aż do ujścia Lubienki konieczne jest ustawiczne holowanie kajaka i odcinek ten jest wówczas bardzo uciążliwy.

14,0

Wieniec, most. We wsi pałac i kościół z XIX w.

13,0

Wieniec, drugi most, pod nim płytko i kamienie. Około kilometra dalej most autostrady A1. Na lewym brzegu zabudowania Wieńca - Zalesie. Na zboczach doliny rzecznej zaczynają się sosnowe lasy, które czasem będą dochodzić do rzeki.

10,0

Machnacz, most, przed nim z prawej można biwakować. Wieś na prawym brzegu. Ostre zakręty. Liczne pnie w korycie.

7,5 »

Mazury, pozostałości drewnianego mostu; za lasem z lewej leśniczówka Poraza. Z prawej ujście Lubienki.
Rzeka Lubienka zwana również Przedpolną ma źródła pod Lubieniem. Przy wysokim stanie wody można pływać nią od Nakonowa a jej dopływem Rakutówką od Kłotna (na tej trasie Jezioro Rakutowskie - rezerwat ornitologiczny, sama Rakutówka jest uregulowana, nieciekawa). Wart polecenia dla osób lubiących kajakarstwo zwałkowe jest liczący 6 km leśny odcinek Lubienki od mostu między Michelinem a Nową Wsią.

5,3

Ruda, most betonowy, niżej drewniany przy działkach rekreacyjnych. Bystry nurt pod wiszącymi tuż nad wodą gałęziami wiklin. Na brzegach śmietniki urządzane przez działkowiczów i mieszkańców. Nowo wybudowany most drogowy.

1,8

Włocławek, most drogowy, za nim kolejne: kolejowy i dwa drogowe: jeden na trasie nr 1, drugi ceglany przed ujściem do Wisły. Na brzegach Zgłowiączki park miejski im. H. Sienkiewicza, nad rzeką liczne mostki dla pieszych. Z prawej katedra we Włocławku, sięgająca swymi początkami XIV w. Przed mostem ceglanym próg betonowy – zalecane przenoszenie kajaków 400 m ulicą Piwną aż do Wisły, gdyż przy ujściu do Wisły znajduje się kolejny próg betonowy, chyba, że stan wody pozwala na spłynięcie tych progów lub spławienie z nich kajaków.

0,0 »

Ujście Zgłowiączki do Wisły w jej 679 km, przed ujściem sztuczny próg betonowy. Przy ujściu z prawej strony klasycystyczny pałac biskupi, z lewej przystań wioślarska i przystań wodna Włocławskiego Klubu Wodniaków PTTK.

Opisu dokonano na podstawie spływów w latach 1986 - 2021.
Literatura: A. Heinrich, Szlaki wodne Polski, Warszawa 1935; Słownik geograficzno - krajoznawczy Polski, Warszawa 1992; Włocławek i okolice - przewodnik pod redakcją Stanisława Kunikowskiego, Włocławek 2000; Mapa topograficzna Polski - wyd. Sztabu Generalnego w skali 1:100 000.