Łaźna Struga (Ełk) - opis szczegółowy

Rzeka Ełk, zwana na górnych odcinkach Czarną Strugą - do jeziora Szwałk oraz Łaźną Strugą - od jeziora Szwałk do jeziora Łaśmiady, jest prawym dopływem Biebrzy, uchodzącym do niej przed Goniądzem. Jej długość wynosi 113,6 km. Dostępna dla kajaka zasadniczo od jeziora Szwałk Wielki. W górnym biegu płynie przez pagórkowate Pojezierze Ełckie, przecinając duże kompleksy leśne, w tym Puszczę Borecką, w dolnym przez równinne i podmokłe tereny, w przeważającej części łąkowe. Odcinek rzeki od Modzelówki do ujścia rzeki Jegrzni z powodu przeprowadzonej w XIX wieku regulacji, która spowodowała całkowite zarośnięcie dawnego koryta, nie jest spławny; szlak wodny od Modzelówki biegnie Kanałem Rudzkim, uchodzącym do Biebrzy pod Osowcem. Na całej długości za wyjątkiem fragmentów trasy w Ełku i rejonie Grajewa woda przezroczysta, bardzo czysta. Spadek na szlaku około 0,4‰.

Jest to szlak łatwy (ZWA - ZWB), nieco uciążliwy (U 2), w górnej części - do Prostek - bardzo malowniczy***, niżej - dość malowniczy*. Można go przebyć w ciągu 4 - 5 dni, lecz warto poświęcić nań więcej czasu z uwagi na malownicze otoczenie i możliwość odbycia bocznych wycieczek. Trasa niezbyt uczęszczana przez kajakarzy, stosunkowo mało spotyka się również innych turystów.

106,8

Czerwony Dwór; wodować kajak na Czarnej Strudze przy moście drogowym na drodze wiodącej do wsi Mazury. Płytko, do jeziora Szwałk konieczne na dłuższych odcinkach holowanie kajaka.

106,3

Ujście rzeczki do jeziora Szwałk Wielki. Na południowym wschodzie widoczna Wyspa Lipowa - rezerwat przyrody. Po przecięciu jeziora śródleśny przesmyk prowadzi na jezioro Piłwąg.
Alternatywnym miejscem rozpoczęcia spływu jest wieś Szwałk nad jeziorem Szwałk Mały, z którego pod mostkiem drogowym (kolejnego miejsca, skąd można zacząć spływ) można dostać się na jezioro Szwałk Wielki.

105,2

Wypływ na jezioro Piłwąg. Otoczenie jeziora stanowi rezerwat przyrody "Mazury", obejmujący wyspy na jeziorze - siedliska kormoranów. W zachodnim plosie za wyspami możliwość dobicia do brzegu w pobliżu rezerwatu przyrody "Lipowy Jar".

103,5

Trzystumetrowy przesmyk między jeziorem Piłwąg a jeziorem Łaźno. Na jeziorze Łaźno w pobliżu wylotu przesmyku zadrzewiona wyspa - wspaniałe miejsce na ustronny biwak. Naprzeciwko wyspy we wsi Borki - sklep.
Jeziorem Łaźno można popłynąć do miejscowości Rogojny i Mazury (około 4,5 km) - kolejnych miejsc nadających się na rozpoczęcie spływu.

102,4

Przesmyk na jezioro Litygajno we wsi Zamoście; sklep.

97,7

Wypływ Łaźnej Strugi z jeziora Litygajno. Początkowo brzegi zarośnięte szuwarem, potem lasem. Koryto zarośnięte wodną roślinnością - grzybieniami, grążelami, strzałką wodną, rdestnicami itp., która utrudnia posuwanie się do przodu. Pierwotny charakter rzeka ma do jeziora Łaśmiady. Bardzo malowniczo***.

93,6

Jelonek, most i wieś. Dalej pozostałości mostu kolejowego i most drogowy we wsi Wronki.

90,6

Most na drodze Giżycko - Olecko. Na skraju lasu z prawej strony ładne miejsce na biwak na piaszczystej skarpie. Uregulowany odcinek rzeki.

86,7

Kije, most drogowy. Na prawym brzegu dogodne miejsce na biwak.

83,2

Połom, most drogowy, we wsi na prawym brzegu sklep. Kilometr dalej - następny most.
Przed drugim mostem w Połomie ujście Połomskiej Młynówki, którą podobno można dopłynąć do jezior Świętajno i Dworackiego (8,6 km, z czego 6,3 km rzeczki), pokonując zwalone drzewa i zatory z gałęzi.

77,1

Ujście Łaźnej Strugi do jeziora Łaśmiady, największego na trasie (8,55 km²). Kilkaset metrów od wypływu w lesie na lewym brzegu dogodne miejsce na biwak w pobliżu wsi Sajzy (sklep, bar).

72,5

Połączenie zatoki, do której uchodzi Łaźna Struga, z głównym plosem Łaśmiad.
Płynąc na zachód można dopłynąć jeziorami Ułówki i Rekąty oraz zanieczyszczoną rzeczką do wsi Stare Juchy (gotycki kościół, sklepy lepiej zaopatrzone niż w Sajzach) i dalej do jez. Jędzelewo (do Starych Juch 10 km, do m. Kaltki na zachodnim brzegu jez. Jędzelewo - 13 km).

70,3

Malinówka, przesmyk na jezioro Straduńskie, most.

67,5

Straduny, most, młyn - przenoska około 50 m. Sklepy. Warto obejrzeć kościół (XVIII w.), dwór (XIX w.) i budynek d. szkoły polskiej (XIX w.). Pięćset metrów za przenoską - most na trasie Olecko - Ełk. Rzeka Ełk jest większa niż Łaźna Struga i wodna roślinność nie powoduje już utrudnień w czasie płynięcia.

65,0

Ujście Ełku do jeziora Haleckiego (Ołówki). W jego wschodniej części - pole namiotowe.

64,1

Miłuki, wypływ Ełku z jeziora Haleckiego, most.

58,4

Most kolejowy, początek zabudowań Ełku.

57,2

Ełk, most drogowy na trasie do Augustowa. Dalej most kolejki wąskotorowej. Woda zanieczyszczona.

54,5

Ełk, most kolejowy, kamieniste bystrze - płytko. Dwa kolejne mostki, z prawej ołtarz w kształcie łodzi, przy którym w 1999 roku papież Jan Paweł II odprawił mszę świętą. W Ełku warto oprócz tego obejrzeć neogotycki kościół. Znajduje się tu też pozbawiony cech stylowych zamek na jeziorze Ełckim.

53,3 »

Ełk, most na drodze do Grajewa. Trzysta metrów dalej ujście rzeki do jeziora Ełckiego, przy ujściu przystań kajakowa. Dogodne miejsce do biwakowania dla dużej grupy znajduje się na cyplu półwyspu na przewężeniu jeziora, na wschodnim brzegu w pobliżu nowo zbudowanego osiedla mieszkaniowego, około1,5 km na południe od wypływu.
Jeziorem Ełckim można udać się na zachód, by po przeniesieniu kajaków na jezioro Sunowo i przepłynięciu go przewieźć je następnie nad jezioro Druglin Duży do m. Rożyńsk i popłynąć Szlakiem Michała Kajki do jeziora Tyrkło, stanowiącego część systemu wodnego Wielkich Jezior Mazurskich.

49,7

Barany, wypływ rzeki z jeziora, most.

47,5

Nowa Wieś Ełcka, most kolejowy, trzysta metrów dalej jazy i młyn, przenoska; przenosić na lewą odnogę rzeki za jazami około 50 m. Sklep. Za połączeniem odnóg - most drogowy. Za odcinkiem wśród łąk i szuwarów rzeka wpływa do lasu. Bardzo malowniczo***, wspaniałe miejsca do kąpieli.

39,6

Lipińskie Małe, most kolejowy, przed nim w lesie z prawej strony ładne miejsce na biwak. Drewniany most. Rzeka meandruje wśród łąk w pobliżu lasów.

34,6

Ostrykół, most drogowy. We wsi malowniczy kościół drewniany z XVII w. z cennymi malowidłami oraz dąb - pomnik przyrody. Most kolejowy.

32,2

Prostki, most drogowy. We wsi sklepy. Około 1,5 km w dół rzeki na lewym brzegu na skraju lasu widoczny z wody słup graniczny z 1545 roku, upamiętniający hołd złożony przez Albrechta Hohenzollerna królowi polskiemu, oznaczający przebieg granicy między Wielkim Księstwem Litewskim a Księstwem Pruskim. Można się doń udać pieszo od drewnianego mostku położonego kilkaset metrów od mostu drogowego. W rejonie słupa w 1656 roku wojska polsko - litewskie dowodzone przez hetmana Wincentego Gosiewskiego zwyciężyły wojska brandenbursko - szwedzkie, co H. Sienkiewicz opisał w "Potopie".

30,2

Bogusze, most, sklep. Około kilometra dalej jaz - zależnie od stopnia podniesienia stawideł można przepłynąć lub trzeba przenieść kajaki (niewygodne wyjście z wody po płytach betonowych).

28,6

Z lewej strony wejście na jezioro Toczyłowo (około 600 m strugi, nad jeziorem kąpielisko wiejskie). Otoczenie niezbyt ciekawe, łąki, trzcinowiska, rzeka aż do Modzelówki uregulowana.

25,8

Most na trasie Grajewo - Rajgród.

22,0

Szymany, most drogowy.

16,5

Modzelówka, jaz i most. Przenoska. Przy leśniczówce z lewej strony nad Kanałem Kuwasy można biwakować po uzgodnieniu. W odległej o 5 km Rudzie sklep i bar. Odtąd płynąć należy Kanałem Rudzkim, skracającym bieg rzeki do Biebrzy, gdyż w starym korycie Ełku brak wody; można obejrzeć zarośnięte starorzecze po spacerze śródłąkową drogą na wschód. Na mokradłach można spotkać żurawie.

13,6

Sojczyn Grądowy, most. Kanał wybudowany w XIX w. nabrał na niektórych odcinkach charakteru rzeki i pojawiają się nawet meandry.

8,5

Przechody, most drogowy.

4,0

Białogrady, most drogowy

1,0

Osowiec, mosty drogowy i kolejowy, silne bystrze. Płynąć uważnie - ostre kamienie. Można udać się stąd ścieżką dydaktyczną nad Biebrzę, jak również około 3 km do Osowca do twierdzy i siedziby Biebrzańskiego Parku Narodowego, m.in. celem uzyskania zezwolenia na kontynuowanie spływu Biebrzą.

0,0 »

Ujście Ełku do Biebrzy.

Opisu trasy dokonano na podstawie spływów odbytych w lipcu 1988 na trasie Czerwony Dwór - Ełk oraz w lipcu 2001 na trasie Czerwony Dwór - ujście.
Literatura: J. Kuran, St. Czajkowski, Kajakiem po Mazurach i Warmii, Warszawa 1960; Marek Śleszyński, Polska północno - wschodnia. Przewodnik kajakowy, wyd. II, Białystok 2000; mapy turystyczne: Wielkie Jeziora Mazurskie, skala 1:100 000 i Suwalszczyzna, skala 1:100 000; Mapa topograficzna Polski - wyd. Sztabu Generalnego WP, skala 1:100000 i 1:200000 .