Bug - opis orientacyjny

Krótka charakterystyka szlaku: rzeka o charakterze nizinnym, o długości 772 km, z czego prawie 200 km znajduje się na Ukrainie, następnie na długości 363 km Bug jest rzeką graniczną między Polską a Ukrainą i Białorusią, ostatnie 224 km znajdują się w całości na terenie Polski; organizacja spływu na odcinku granicznym wymaga uzgodnień ze Strażą Graniczną, spływ wiąże się z różnymi ograniczeniami (typu np. konieczność uzgadniania biwakowania przy rzece czy zakaz pływania na odcinku Terespol - Brześć), dlatego na tym odcinku warto wziąć udział w imprezie zorganizowanej przez środowisko lubelskich i zamojskich kajakarzy, którzy robią też spływy na Ukrainie; na całej trasie praktycznie nie ma przeszkód, jeśli nie liczyć kilku zwalonych drzew i progów na odcinku granicznym; brzegi początkowo na odcinku granicznym grząskie (rzeka płynie przez lessy i jarem wyrzeźbionym w miękkiej kredzie), w środkowym i dolnym biegu od Dorohuska dno i brzegi piaszczyste; od Włodawy w korycie zaczynają pojawiać się zadrzewione wyspy, na polskim odcinku występują one bardzo często; od Niemirowa Bug stanowi szlak żeglugowy, oznakowany tyczkami i tablicami z kilometrażem; woda czysta; nurt w górnym biegu niezbyt silny, od Dorohuska silniejszy, od Niemirowa dość mocny, umożliwiający płynięcie nawet z prędkością 8 km na godzinę; o dogodne miejsca biwakowe dla większej grupy (z szerokim piaszczystym dostępem do wody, w pobliżu lasu) nie jest łatwo, dlatego w opisie polskiej części zasygnalizowano najciekawsze.

Położenie: jedna z głównych rzek Polski, kolejne krainy, które przecina, to Wyżyna Podolska, Wyżyna Zachodniowołyńska, Polesie, Nizina Południowopodlaska, Nizina Środkowomazowiecka; dopływ Narwi.
Odcinek dostępny dla kajaka: Gołębie - Serock(584 km)
Odcinek przepłynięty (data spływu): Gołębie – Żuki (Gołębie - Wola Uhruska czerwiec 2004, ujście Uherki – Różanka kwiecień - maj 2017, Różanka – Żuki wrzesień 2020), Niemirów – Serock (Borowe - Serock maj 2002, Niemirów – Wywłoka lipiec 2010).

Informacje o przepłyniętym odcinku:
Ilość dni płynięcia: Gołębie - Żuki: 12 dni; Niemirów – Serock: 7 – 8 dni
Trudność: ZWA
Uciążliwość: U 1
Malowniczość: **, na znacznych odcinkach środkowego i dolnego biegu ***

Orientacyjny kilometraż - przeszkody i ciekawostki:

621,5

Gołębie (l), północny kraniec wsi, we wsi d. zespół dworski

611,7

Kryłów (l), ruiny zamku, ruiny zespołu pałacowego Horodyskich, figura św. Jana Nepomucena z XVIII w., w odległości 2,5 km na zachód figura św. Mikołaja przy źródełku mającym opinię cudownego

601,5

Kosmów (l)

581,6

Czumów, pałacyk z XIX w. na skarpie

577,4

Gródek, most kolejowy

575,4

ujście rzeki Huczwy (l.), w pobliżu zbiegu rzek grodzisko, utożsamiane z dawnym grodem Wołyń

569,9

Husynne

562,9

Strzyżów (l), pałac z XVIII - XIX w., zabytkowa cukrownia z XIX w., kościół - d. cerkiew

549,1

Zosin, most

547,9

zakole rzeki, najdalej na wschód wysunięty punkt Polski

547,7

Uściług (p), ujście rzeki Ług z prawej, ukraińskiej strony

544,5

Łuszków (l)

538,4

Horodło (l), barokowy kościół d. dominikanów, drewniana cerkiew greckokatolicka, kościół polskokatolicki, grodzisko z pozostałościami zamku, posągi lwów z d. zamku stoją na rynku; za miastem kopiec - pamiątka Unii Horodelskiej z 1413 r.

533,3

Bereźnica (l)

529,4

Matcze (l)

514,6

Starosiele (l)

511,5

Dubienka (l), zabytkowe kościół i cerkiew

499,9

Uchańka (l), ciekawa drewniana zabudowa, kopiec ku czci T. Kościuszki, na polu stoczonej w 1792 r. bitwy pod Dubienką

493,3

Husynne (l)

476,3

Dorohusk (l), most kolejowy, pod nim niebezpieczny próg – przenoska; dalej most drogowy z przejściem granicznym; w miejscowości pałac Suchodolskich z XVIII w., kościół neogotycki

463,5

Świerże (l), kościół neogotycki i ciekawy park

460,5

Hniszów (l), zabytkowy park z dębem Bolko

445,0

Siedliszcze (l); była tu dawniej rezydencja Rzewuskich…

444,0 »

ujście rzeki Uherka z lewej strony, za nim wieś Uhrusk, w której warto zwiedzić cerkiew i kościół

438,0

Wola Uhruska (l)

417,0

Zbereże (l), dogodne miejsce na postój po minięciu widocznych masztów telefonii i radiostacji placówki Straży Granicznej

408,5

Wołczyny, łąka przy rzece w pn. części wsi, dobre miejsce na postój (l); stąd najbliżej do położonego wśród lasów w oddaleniu kilku kilometrów od rzeki miejsca pamięci na terenie dawnego obozu zagłady w Sobiborze

399,0

Sobibór, wieś (l), w niej zespół ciekawej drewnianej zabudowy z ozdobnymi wycinanymi obramowaniami okien, okiennicami i szczytami

395,2

trójstyk granic Polski, Ukrainy i Białorusi, oznaczony obeliskami na brzegach; w pobliżu wieś Dubnik

390,7

pozostałości dawnego mostu kolejowego

389,5

Orchówek, miejsce lądowania (l), kilkaset metrów stąd nad starorzeczem miejsce odpoczynku, wiata, nad starorzeczem także kościół barokowy

385,5 »

ujście Włodawki (l), wkrótce za nim wodowskaz we Włodawie; można stąd udać się do miasta, gdzie warto obejrzeć d. synagogę z XVIII w. (obecnie muzeum), cerkiew, czworoboczne jatki na rynku i świetny barokowy kościół

382,0

Suszno (l)

375,4

Różanka, zadaszenie na l. brzegu; na skarpie resztki pałacu Zamoyskich, warto też zobaczyć park krajobrazowy, ruiny zabudowań folwarcznych i kościół neogotycki

367,1

zakratowane ujście kanału z mostem po białoruskiej stronie (p)

362,3

wysoki piaszczysty brzeg z p., z l. rozległa piaszczysta plaża

355,4

ujście rz. Hanna (l)

353,1

Kuzawka (l), stary port, miejsce na postój z wiatą i miejscem na ognisko; stąd wg tradycji Tadeusz Kościuszko odpłynął do Ameryki

349,3

Sławatycze, miejsce na postój z wiatą (l); we wsi zachowany miejski układ urbanistyczny, interesujące cerkiew i kościół

345,8

Sławatycze, most drogowy z przejściem granicznym

343,1

Mościce Dolne (l), wieś z ciekawą drewnianą zabudową pozostałą po osadnikach „olęderskich”

337,7

Jabłeczna, kapliczka Św. Ducha w kępie drzew, paręset metrów niżej miejsce na zatrzymanie; warto udać się ok. 500 m do klasztoru i cerkwi Św. Onufrego, klasycystycznej, w której w bogatym ikonostasie ikona Sw. Onufrego z XV wieku, która według tradycji płynęła Bugiem i w tym miejscu zatrzymała się; w otoczeniu klasztoru liczne stare dęby; w dość odległej wsi jest ponadto drewniany kościół, kilka drewnianych domów i dwa wiatraki koźlaki

330,4

Szostaki (l)

325,8

Sugry, wysoka skarpa sosnowym laskiem (l)

318,9

Kodeń, tablica informacyjna i miejsce na postój (l); do miejscowości około 500 m; tamże pozostałości zamku z gotycko-renesansową murowaną cerkwią, bazylika barokowa z obrazem Matki Boskiej Kodeńskiej, pałacyk Placencja, drewniane domy, sklepy, jadłodajnia

316,1

ujścia Kałamanki (l), można podpłynąć nią do Kodnia; 200 m za ujściem Kałamanki ostatnie miejsce, gdzie można wysiąść i udać się drogą polną do Kodnia

308,6

Okczyn (l), wieś z ciekawa drewnianą zabudową

305,0

Kostomłoty (l), tablica informacyjna, można stąd pójść 800 mm do jedynej w Polsce cerkwi neounickiej z XVII w. z ciekawym ikonostasem

298,0

Żuki (l), stąd lub położonego 4 km w dół rzeki Michałkowa należy organizować transport, aby przewieźć kajaki do Kuzawki Terespolskiej dookoła odcinka przy Terespolu i Brześciu, którym spływanie jest zabronione

278,0

Kuzawka Terespolska, przystań

271,1

ujście Krzny (l)

223,0

Niemirów (p), dogodne miejsce do rozpoczęcia spływu przy promie linowym, około 50 m od promu przy drodze dogodne miejsce na biwak wśród wysokich topól; w Niemirowie warto zobaczyć klasycystyczny kościół z ciekawymi stiukami i nagrobek Ignacego Pieńkowskiego na cmentarzu z płaskorzeźbą Ksawerego Dunikowskiego; kilkaset metrów powyżej promu granica Polski z Białorusią

221,5

Gnojno (l), we wsi kościół murowany i ruiny cerkwi

217,5

Sutno (p)

214,8

Wajków (p)

213,8

Serpelice (l), ośrodek wypoczynkowy - stanica wodna z plażą; we wsi Serpelice ciekawe kościół i klasztor kapucynów

208,3

Mielnik (p), wyznaczone pole biwakowe

207,0

Mielnik, miejsce do dobicia u stóp Góry Zamkowej, w pobliżu boiska sportowego; stąd najbliżej do centrum miejscowości, w której warto zobaczyć ruiny kościoła i cerkiewki na Górze Zamkowej oraz zabytkowe cerkiew, cerkiewkę drewnianą na cmentarzu i kościół

206,1

prom linowy "Ziemia Mielnicka"

202,4

rozległa piaszczysta plaża (l), na suchej łączce nad nią możliwy biwak; na lewym brzegu rezerwat przyrody "Zabuże"

196,2

Kolonia Fronołów, most kolejowy

191,5

400 metrów przed mostem drogowym, tuż przed małą wyspą w korycie rzeki, z lewej strony ładne miejsce na biwak na skraju lasu sosnowego; około 200 m drogą w górę rzeki murowana sławojka, zaś w odległych o kilkaset metrów Kózkach sklep i bar

191,1

Kózki, most drogowy, za nim z prawej strony dogodne miejsce na biwak; z tego rejonu warto zorganizować sobie wycieczkę autobusem do Siemiatycz i prawosławnego ośrodka kultu religijnego w Grabarce

189,0

Klimczyce (l)

184,0

Mężenin (l), we wsi zabytkowy dwór; na łagodnym zakolu Bugu w lewo na prawym brzegu dobre miejsce na biwak: wąska, równoległa do rzeki polana porośnięta wysokimi drzewami, na którą najdogodniej wysiąść u jej początku

179,8

Zajęczniki (p)

173,0

Drohiczyn (p), miasteczko wspaniale położone na wysokiej skarpie; dobić można przed przystanią i restauracją z prawej strony lub wcześniej - na miejskiej plaży; zobaczyć warto barokową katedrę w zespole Kurii Diecezjalnej, zespoły klasztorne franciszkanów i benedyktynek, cerkiew z XVIII w. i Górę Zamkową; za Drohiczynem miejsca na biwaki znaleźć można tylko na łąkach z niezbyt wygodnymi wyjściami, wydeptanymi przez schodzące do wodopoju krowy

168,6

Starczewice (p)

166,4

Mogielnica (l), wieś widoczna na ostrym zakręcie w prawo; z prawej za zakrętem rozległa łąka z łagodnym wyjściem

163,0

Tonkiele (p), most drogowy

161,5

Wasilew Szlachecki (l)

159,1

Wirów (l), zabytkowy klasztor prawosławny; na prawym brzegu rozległe błonia

157,5

miejsce na biwak na lewym brzegu z wyjściem na ląd pomiędzy laskami sosnowymi; wewnątrz zakrętu w lewo rezerwat ornitologiczny "Wydma Mołożewska"

154,3

Mołożew (l); za zakrętem w prawo po lewej stronie rezerwat przyrody "Skarpa Mołożewska"

152,0

Gródek (l); we wsi drewniany kościół i sklepy, ale brak dogodnego wyjścia; najlepiej lądować na końcu wsi z lewej strony; wyjście błotniste ale dość obszerne

146,0

Osnówka (p); naprzeciwko wsi na lewym brzegu ładna łąka z długim piaszczystym choć dość stromym wyjściem

144,0

Granne (p); przy wsi na końcu sosnowego lasu dogodne miejsce na biwak

141,0

Wieska (l), Kruzy (p)

137,8

Głody (p)

137,0

Łokcie, przysiółek na prawym brzegu; na lewym brzegu skarpa z sosnowym lasem, tuż za zakrętem w lewo na lewym brzegu bardzo dobre miejsce biwakowe, ze stołem i ławami oraz miejscem na ognisko

134,8

z prawej Wojtkowice-Glinna, na lewym brzegu wieś Kamieńczyk, w niej sklep; lądować w miejscu po dawnym dojeździe do promu

133,0

za laskiem sosnowym z prawej strony możliwe miejsce na biwak

132,3

ujście rzeki Nurzec (p)

130,3

Obryte, wieś na prawym brzegu, dogodne miejsce na biwak, choć w pobliżu zabudowań

128,0

Myślibory, pierwsza z kilku połączonych ze sobą wsi na prawym brzegu; kolejne to Murawskie Nadbużne, Kossaki i Kamianka Nadbużna

123,2

Nur, miasteczko na prawym wysokim brzegu; niedogodne wyjścia na ląd, najlepsze przy końcu miejscowości przy łódkach zacumowanych na prywatnych posesjach; w Nurze są sklepy i bary (niepowtarzalny bar piwny przy rynku!), warto zobaczyć zabudowę miasteczka i kościół

121,6

około 800 metrów przed mostem na lewym brzegu polana wśród olch i wierzb z łagodnym wyjściem - dobre miejsce na biwak i wypad do Nuru; sto metrów poniżej niewielka plaża

120,8

Nur, most drogowy

118,0

Ołtarze-Gołacze (p)

114,8

Zuzela (p), wieś nieco odległa od rzeki, w niej przy ceglanym kościele w drewnianym budynku d. szkoły muzeum lat dziecinnych Prymasa Stefana Wyszyńskiego (tu się urodził)

111,5

Zgleczewo, wieś na wysokiej skarpie na prawym brzegu

110,0

dobre miejsce na biwak przy lesie sosnowym na prawym brzegu ostrego zakrętu rzeki w prawo

108,0

Gąsiorowo (p), za nim przy lesie sosnowym dobre miejsce na postój, mankamentem jest przebiegająca tuż za drzewami szosa

104,5

Rostki Wielkie (p); chcąc zabiwakować trzeba kierować się nie szlakiem żeglownym, ale prawymi odnogami przy wyspach

101,3

dobre miejsce na biwak z piaszczystym wyjściem przed lasem sosnowym na prawym brzegu; w pobliżu wieś Zawisty Nadbużne, graniczące z Małkiną Górną, gdzie są sklepy i restauracja

98,1

wyłączony z eksploatacji most drogowo-kolejowy między Małkinią a Borowem; przy nim w budowie nowy most; w lewo około 6 km do miejsca d. obozu zagłady w Treblince

96,1

Małkinia Mała, most kolejowy

93,5

Glina (p)

87,2

ujście rzeki Brok (p)

82,5

Brok, most drogowy; 500 m wcześniej z lewej strony plaża, na której można lądować w celu udania się do miasta; w mieście interesujący gotycko-renesansowy kościół, klasycystyczny ratusz i wieża d. zamku; przed mostem z p. camping

78,7

na początku zakrętu w prawo z prawej strony ładne miejsce na biwak, wśród wysokich drzew, z szerokim piaszczystym dojściem

76,1

Bojany na wysokim prawym brzegu, z prawej ujście starorzecza - Jeziora Głuchego

73,0

Udrzyn (p)

66,9

Tuchlin (p); na początku wsi dogodne miejsce na wodowanie kajaków - zjazd z szosy do rzeki, ale nie ma tu dość miejsca na biwakowanie

57,7

Wywłoka (l), miejscowość letniskowa w sosnowym lesie

54,2

Szumin, miejscowość nad lewą odnogą Bugu, który tworzy w tym miejscu sporą wyspę

46,0

Brańszczyk (p)

42,5 »

ujście rzeki Liwiec (l)

41,5

Kamieńczyk (l); za wsią dobre miejsce biwakowe na lewym brzegu, ostatnie przed Wyszkowem

34,5

Wyszków, most drogowy, niżej kolejowy, w mieście kościół z XVIII w.

30,0

Deskurów (l); pierwsze od Kamieńczyka dogodniejsze miejsca na biwaki

17,0

Barcice (p)

16,0

Ślężany na lewym brzegu, na prawym Jackowo Dolne; na wyspach możliwość biwakowania

12,0

Popowo Kościelne, nad rękawem starorzecza z prawej kościół neogotycki; u połączenia rzeki ze starorzeczem ośrodek wypoczynkowy

9,0

Kuligów (l); zaczyna być odczuwalna cofka Jeziora (Zalewu) Zegrzyńskiego

0,0 »

ujście Bugu do Narwi, tworzącej tu Jezioro Zegrzyńskie, naprzeciwko Serock (gotycki kościół, klasycystyczny zajazd); na Jeziorze Zegrzyńskim trudno o spokojne miejsce na biwak; w Nieporęcie u wylotu Kanału Żerańskiego odległym o 8 km od Serocka jest camping

Literatura: B. Jastrzębski, Turystyczne szlaki wodne Polski, Warszawa 1960; M. Śleszyński, Polska północno-wschodnia, Przewodnik kajakowy, Białystok 2000; G. Rąkowski, Polska egzotyczna część II, Pruszków 2000; Józef Tworek, Rzeka Bug dla kajakarzy przewodnik, Chełm 2008; Józef Tworek, Kajakiem po Bugu, wyd. II, 2014.
Organizatorzy cyklicznych spływów tym szlakiem: Lubelski Związek Kajakowy, Uczniowski Klub Sportowy "Kiko" w Zamościu, Oddział PTTK we Włodawie