Wda - opis orientacyjny

Krótka charakterystyka szlaku: jeden z najpiękniejszych szlaków kajakowych Polski, o urozmaiconym charakterze i śródleśnym w przeważającej części biegu. Trasa jest oznakowana tablicami informacyjnymi, dużo wyznaczonych pól biwakowych, z czego część jest płatnych. W górnym biegu płynie przez kilka jezior; na odcinku powyżej jeziora Schodno przy niskim stanie wody mogą występować mielizny zmuszające do holowania kajaka. W środkowym biegu poniżej jeziora Wdzydze aż do Tlenia płynie wśród lasów Borów Tucholskich dość żwawym nurtem. W dolnym biegu tworzy trzy jeziora zaporowe; przenoski wokół elektrowni na tym odcinku to najpoważniejsze przeszkody na całym szlaku Wdy. Woda bardzo czysta i przejrzysta; w miejscach zacienionych ciemna, co usprawiedliwia drugą nazwę rzeki: Czarna Woda. Szlak Wdy to wspaniała propozycja zarówno dla początkujących jak i dla zaawansowanych kajakarzy. Na odcinkach rzeki z Bąka do Czubka i ze Szlagi do Tlenia organizowane są spływy zimowe.

Położenie: Pojezierze Południowopomorskie, Równina Charzykowska, Bory Tucholskie i Wysoczyzna Świecka, dopływ Wisły.
Odcinek dostępny dla kajaka: Jabłuszko nad jeziorem Wieckim – Świecie (199 km)
Odcinek przepłynięty (data spływu): Śluza – Grzybek (Śluza – Tleń lipiec 2012, Gołuń - Grzybek lipiec 1987) oraz Gródek – Bedlenki (luty 2006)

Informacje o przepłyniętym odcinku:
Ilość dni płynięcia: Śluza – Grzybek 8 - 9 dni, Gródek – Bedlenki 2 - 3 godziny
Trudność: ZWB, odcinkami za Lipuszem, za Borskiem i przed Starą Rzeką ZWC
Uciążliwość: U 2
Malowniczość: ***

Orientacyjny kilometraż - przeszkody i ciekawostki:

197,3

Śluza, niski mostek niedaleko wypływu rzeki z jeziora Wieckiego; rzeka szerokości 2 - 3 metrów ma charakter rowu melioracyjnego, płynie długimi prostymi odcinkami; przerzuconych jest przez nią kilka mostków, z czego są zbyt niskie by pod nimi przepłynąć

193,0

jezioro Fiszewo

192,5

Widno, wypływ rzeki z jeziora Fiszewo, most kolejowy, wkrótce po nim most drogowy; rzeka ma szerokość około 5 metrów, płynie wśród łąk, potem lasu

189,7

Borowiec, most, pod nim długie ale łatwe bystrze; rzeka płynie zalesionym malowniczym wąwozem

188,5

jezioro Lubiszewskie; przy wypływie rzeki z jeziora zatopiona przegroda rybacka

186,9

Papiernia, przenoska lewą stroną, strome zejście do wody

186,0

z lewej dopływ z jezior Księże, Skrzynki Małe i Karpno, dostępny dla kajaka (ok. 1,5 km do końca jeziora Karpno od Wdy); zaraz potem most kolejowy

185,0

Lipusz, drewniany młyn; niewygodna przenoska przez szosę lewą stroną 30 m przez podwórze i dwie furtki po porozumieniu z gospodarzem (wodowanie z pomostu na rzekę) albo prawą stroną wokół młyna, wodowanie bardzo strome z wysokiego na 2 m pionowego brzegu;

184,7

Lipusz, drugi most drogowy; za nim z lewej wypożyczalnia kajaków, możliwość biwakowania i organizacji transportu np. z Lipusza na jez. Wieckie, z prawej gminne pole biwakowe; w Lipuszu warto zobaczyć kościół ceglany z XIX w. i mieszczące się w d. kościele ewangelickim muzeum regionalne; jest tu też restauracja i sklepy

182,2

Bałachy, most drogowy, pod nim bystrze; dalej w rzece nieznaczne bystrza

181,2

Krugliniec, most, za nim ładny leśny odcinek dość bystro płynącej rzeki

178,7

most drewniany, z prawej leśniczówka Płocice; rzeka wypływa na łąki

176,9

niski most, wymagający przeciskania kajaka pod spodem; wkrótce potem w prawo można popłynąć kanałkiem o dość mętnej wodzie na jeziora Osty, Wyrówno i Bielawy (ok. 200 m) i wrócić na Wdę innym kanałkiem, łączącym się z rzeką paręset metrów poniżej

175,7

kolejny niski most, za nim jezioro Schodno

173,7

z prawej duże pole biwakowe na przepływie prowadzącym z jez. Schodno na zarastające jezioro Jezierzno

172,4 »

Loryniec, most drewniany, 400 metrów niżej ujście rzeki Trzebiochy (l)

171,6

Loryniec, most betonowy; przy niskiej wodzie podobno pod nim kołki

168,4

Czarlina, niska drewniana kładka, za nią most drewniany

165,8

jezioro Słupinko, przed nim z l. bar 100 metrów od rzeki; szlak prowadzi w lewo, ale można udać się na ciekawą boczną wycieczkę na wprost jeziorem Słupinko, dalej strugą na jezioro Slupino i jezioro Cheb (do jego końca 8,2 km); struga łącząca jeziora jest płytka, aby dotrzeć na jezioro Cheb konieczne jest przeniesienie kajaka przez przepust na strudze przed tym jeziorem

165,4

Przerębska Huta, most na przesmyku między jeziorami Słupinko a Radolne; na zachodnim krańcu jeziora Radolnego na cyplu ok. 1,5 km od mostu jest dobre leśne pole biwakowe

162,9

Wdzydze Kiszewskie, stanica wodna u połączenia jeziora Jeleń z jeziorem Gołuń; jest tu tawerna oraz wieża widokowa z której widać cały kompleks jezior Wdzydze; można stąd udać się 6 km do wschodniego krańca jeziora Gołuń, po około kilometrze mijając Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich; na zwiedzanie tego ciekawego kompleksu muzealnego można też udać się zostawiając kajak w stanicy wodnej; dalsza trasa prowadzi przez główny akwen zespołu jezior wdzydzkich – samo jezioro Wdzydze, na którym jest kilka dużych wysp

157,1

Borsk, wypływ Wdy z jeziora, zastawka; przenoska prawą stroną 30 m: lądowanie i wodowanie z pomostów; za przenoszą z l. pole biwakowe, w pobliżu sklep i restauracja; można też przenieść kajaki 100 m wygodnie drogą na pole biwakowe bezpośrednio z jeziora Wdzydze po wylądowaniu na plaży na lewo od wypływu rzeki z jeziora na zapleczu sklepu spożywczego

155,9

Borsk, most drogowy, pod nim bystrze; Wda rozszerza się tworząc płytkie rozlewisko, nad nim kilkaset metrów za mostem z p. pole biwakowe; warto udać się z Borska do odległego o kilka kilometrów Wiela, gdzie jest interesująca kalwaria

154,5

na wprost odchodzi Kanał Wdy, w prawo przed mostem jazy prowadzą na rzekę; przenoska w dół obok jazów 20 m; na wprost za przenoską nad rzeką pole biwakowe; za niewielkim rozlewiskiem poniżej jazów most, pod nim bystrze; odtąd aż do Bąka w wartko płynącej dość wąskim korytem rzece kamieniste bystrza, stopniowo słabnące; przy niskim stanie wody liczne mielizny i kamienie; można wówczas rozważyć popłynięcie Kanałem Wdy 5,5 km i przeniesienie kajaka na rzekę w jej 148,4 kilometrze

151,3

Bąk, most drogowy

149,8

most kolejowy

148,4

Bąk Wybudowanie, miejsce na biwak w miejscu, w którym Kanał Wdy zbliża się do rzeki na odległość 200 metrów; wkrótce potem kolejne pole biwakowe

147,3

Miedzno, drewniany most drogowy, kilkaset metrów niżej kolejny most; w Miedznie był dawniej oprócz tych mostów niski mostek wymagający przepychania kajaka pod spodem albo nawet przenoszenia brzegiem, ale obecnie już go nie ma

146,3

pole biwakowe wśród brzóz (p); można udać się biwakując tu do rezerwatu archeologicznego Kręgi Kamienne w Odrach; znajdujące się wśród lasu kręgi ułożone z wielkich głazów narzutowych to pozostałość zapewne po Gotach, którzy przed dwoma tysiącami lat zamieszkiwali te tereny (do bramy rezerwatu około 1 km, rezerwat znajduje się w lesie sosnowym zaczynającym się na prawym brzegu rzeki poniżej biwaku)

145,0

miejsce cumowania kajaków dla osób chcących udać się do rezerwatu Kręgi Kamienne podczas spływu (p)

142,6

Wojtal, elektrownia wodna, przenoska lewą stroną 15 m przez drogę; w hodowli pstrąga można kupić ryby świeże i wędzone, zjeść też rybę smażoną; w Wojtalu jest też sklep; za drugim mostem w Wojtalu z l. pole biwakowe

140,8

most kolejowy

138,4

ujście Studzienickiej Strugi (l), za nim most drogowy między Klonowicami a Wieckiem a za mostem z p. pole biwakowe

134,7

ujście rzeki Niechwaszcz (p), za nim metalowa kładka dla pieszych i pierwszy most w Czarnej Wodzie; za nim z p. duże pole biwakowe z barem

133,3

Czarna Woda, most kolejowy, pod nim szerokie bystrze; dalej most drogowy; spod tego mostu jest najbliżej do sklepu i restauracji (lądować przed mostem z lewej strony)

130,7

Złe Mięso, miejsce na postój (p), potem kładka i za nią z p. biwak

128,8

Jastrzębie, kładka

126,3

Zimne Zdroje, most; około 250 metrów przed mostem z p. miejsce na biwak na rozległej polanie pod lasem z kręgiem na ognisko i dużym stołem; we wsi sklep

124,2

Parcele, pole namiotowe (p)

120,4

Czubek, most, za nim w korycie pale pozostałe po dawnym spiętrzeniu; przed i za mostem pole namiotowe; około 1 km jest stąd do Huty Kalnej, gdzie jest sklep i kościół, do którego wystroju wykorzystano pnie drzew oraz rogi jelenie

117,7

Czarne, most drogowy, 250 m przed nim z prawej ustronne miejsce na biwak, tuż za nim z lewej pole namiotowe przy zabudowaniach

114,2

most drogowy w lesie, około 1 km jest stąd do Młyńska

109,7

most betonowy przy szosie prowadzącej do Osowa Leśnego (od mostu około 2 km), przed nim z prawej niewielkie pole biwakowe; około 1 km za mostem z p. pod lasem niezłe miejsce na biwak

101,8

Młynki, most, za nim z p. pole namiotowe, wypożyczalnia kajaków, łazienki, możliwość wyjazdu do odległego o 4 km Lubichowa, gdzie jest sklep i ciekawy kościół

97,5

most kolejowy

90,8

Wda, most drogowy, zaraz za nim z l. dogodne miejsce na postój, w pobliżu sklepy, dalej z l. pole biwakowe w centrum wsi, pozbawione cienia; kilkaset metrów za wsią pod lasem z lewej jest kolejne pole biwakowe; kilkaset metrów dalej wąski i krótki dopływ prowadzi w prawo na jezioro Kochanka

89,0

Wdecki Młyn, elektrownia wodna, wygodna przenoska prawą stroną 40 m, za miejscem wodowania pole biwakowe

86,0

parking leśny na wysokim prawym brzegu, ładne miejsce na biwak, choć biwakowanie tu nie jest dozwolone; można się udać stąd ok. 500 m drogą leśną nad śródleśne jezioro Jelonek

81,0

ujście rzeki Kałębnicy (l)

78,9

ujście Świętej Strugi (p), w pobliżu m. Szlaga

78,5

most drogowy, pole biwakowe Żurawki; warto stąd pójść na spacer 2 km do Kasparusa, wsi z ciekawą drewnianą i ceglaną zabudową oraz szachulcowym kościołem, są tam też sklepy

72,2

Łuby, niewielka osada z lewej strony

68,7

początek rezerwatu leśnego "Krzywe Koło" (l) położonego na półwyspie; Wda pokonując odcinek o długości 900 m zatacza pętlę i powraca do miejsca odległego o 30 metrów od początku pętli

64,8

Błędno, most drogowy, za nim z p. pole biwakowe w zacienionym lesie; znacznie lepsze pole biwakowe jest około 400 m niżej również z prawej strony, jest tu rozległa i płaska polana, z dwoma piaszczystymi dojściami do wody, jedyną niedogodność stanowią pomosty zbudowane przy rzece zapewne z zamiarem ułatwienia życia kajakarzom; obecnie są w znacznym stopniu zniszczone i tylko utrudniają lądowanie czy wodowanie, zwłaszcza zapakowanych kajaków

53,3

na brzegach przyczółki dawnego mostu; rzeka wyraźnie przyspiesza, pojawiają się bystrza i zatopione pnie

50,2

Stara Rzeka, most, 200 metrów powyżej w rzece zwalony olbrzymi dąb; zależnie od stanu wody można go pokonać albo nie wychodząc na brzeg albo też przenosząc kajak z prawej 10 metrów; przez okolice Starej Rzeki w lipcu 2012 przeszła trąba powietrzna, ale powstałe w jej wyniku przeszkody zostały usunięte z koryta rzeki, utworzono szeroki przepływ, którym można swobodnie spływać; rzeka stopniowo zwalnia i przechodzi w płytkie rozlewiska przed Tleniem, o piaszczystym dnie

42,4 »

Tleń, most drogowy, z prawej restauracja, możliwość zakończenia spływu; z prawej przed mostem ujście rzeki Prusiny; zaczyna się zaporowe jezioro Żurskie; most kolejowy

40,6

Tleń, pole biwakowe (p), obok stanica wodna

38,0

Grzybek, most nad jeziorem

34,6

Żur, początek kanału elektrowni wodnej, przenoska; poniżej elektrowni poziom wody w rzece zależy od pracy elektrowni

24,5

Gródek, elektrownia wodna; przenoska kilkaset metrów (l) z niewygodnym wodowaniem

21,9

Leosia, most kolejowy, pod nim bystrze; w pobliżu stacji kolejowej wielki głaz narzutowy zw. Kamieniem Świętego Wojciecha

16,8

Bedlenki, most drogowy

9,2

Kozłowo, elektrownia wodna, przenoska

6,3

Świecie, przenoska przy młynach prez szosę

2,4

Świecie, most drogowy, za nim z p. ruiny zamku krzyżackiego (muzeum) i pozostałości średniowiecznego miasta z kościołem gotyckim i murami obronnymi z Bramą Chełmińską; na lewo obecne centrum miasta z kościołem bernardynów z XVIII w.

0,0 »

ujście Wdy do Wisły

Literatura: B. Jastrzębski, Turystyczne szlaki wodne Polski, Warszawa 1960; Z. Wrześniowski, M. Sperski, Kajakiem po wodach Pomorza Zachodniego, część północna i wschodnia, Warszawa 1971; F. Ziętek, Wda i dopływy, Przewodnik kajakowy, Warszawa 1969; Wda szlak wodny, mapa z opisem Wydawnictwo PTTK Kraj, Warszawa 1995; Wda Libusz – Świecie szlak kajakowy, wydawnictwo Eko-Graf, Wrocław 2010/2011
Organizatorzy cyklicznych spływów tym szlakiem: Uczniowski Klub Sportowy w Czarnej Wodzie, Klub Turystów Wodnych Celuloza w Świeciu, Stowarzyszenie Kajakowe Wodniak w Gdańsku