Trudność szlaku kajakowego
O trudności szlaku decydują warunki nawigacyjne istniejące na danej rzece. Warunki te wynikają z prędkości nurtu, charakteru koryta rzeki i polegają na istnieniu w nim bystrz, wirów, szypotów, głazów podwodnych i nadwodnych, progów, ostrych zakrętów, zwalonych drzew, zatopionych pni, zaburzeń nurtu itp. Na ocenę trudności zbiorników wodnych i dużych rzek mają wpływ również wielkość otwartego na wiatr akwenu wodnego i łatwość powstawania niebezpiecznych fal, co wiąże się z głębokością danego akwenu.
W celu szybkiego zorientowania Czytelnika w charakterze nawigacyjnym szlaku ustalono skalę trudności w oparciu o międzynarodową klasyfikację trudności szlaków kajakowych. Kwalifikuje ona szlaki jako nizinne (oceniane w skali ZW: ZWA, ZWB i ZWC) oraz górskie (oceniane według skali WW: od WW I do WW VI).
W Polsce występują zasadniczo szlaki o trudności od ZWA do WW I (taką trudność ma większość polskich rzek górskich). Jedynie nieliczne szlaki mieszczą się w skali trudności WW II lub WW III; niemalże nie ma szlaków trudniejszych. Co najwyżej na łatwiejszych szlakach można spotkać miejsca trudniejsze, np. na Bobrze bezpośrednio przed jez. Modrym - WW III.
Skala trudności szlaków
| Dostępność | Warunki spływu | Przykładowe szlaki | Międzynarodowa klasyfikacja trudności |
|---|---|---|---|
| Dostępne dla początkujących | Małe zbiorniki o wodzie stojącej, na których nie występują duże fale. Rzeki o słabym prądzie. Przeszkody i zjawiska wpływające na trudność szlaku w zasadzie nie występują. | Wkra koło Pomiechowa, Jez. Kurzyny na Poj. Brodnickim | ZWA - bardzo łatwo |
| Dostępne dla początkujących | Średniej wielkości zbiorniki wodne. Rzeki o dość silnym prądzie, występują przeszkody i zjawiska lekko podwyższające trudność. | Brda za Gołąbkiem, Wisła koło Warszawy, Jezioro Nidzkie | ZWB - łatwo |
| Dostępne dla początkujących pod opieką wprawnych | Duże zbiorniki wodne. Rzeki o szybkim nurcie. Małe regularne bystrza, ostre zakręty, mielizny i ławice. Duża ilość przeszkód wymagających dokładnego manewrowania. | Jar Raduni, Wierzyca za Kolinczem, Jezioro Śniardwy | ZWC - nieco trudno |
| Dostępne dla początkujących pod opieką wprawnych | Rzeki górskie o znacznym prądzie, rzadko występujące duże kamienie, bystrza o szerokich przejściach, fale regularne, częste przemiały. Trudności wynikające z charakteru koryta rzeki są łatwe do rozpoznania. | Dunajec, Biała Głuchołaska, Łupawa za Kozinem | WW I - umiarkowanie trudno |
| Dostępne tylko dla wprawnych | Rzeki górskie o szybkim prądzie z podwodnymi skałami i głazami, pojawiają się małe progi z regularnymi odwojami i duże fale. | Dzika Orlica, Biała Lądecka do Radochowa. | WW II - dość trudno |
| Dostępne tylko dla wprawnych | Rzeki górskie o silnym nurcie z dużymi falami, częste małe odwoje, małe progi, nieduże szachownice. Wprawni mogą płynąć z marszu bez asekuracji z lądu. | Sękówka, Białka Tatrzańska koło Jurgowa | WW III - trudno |
| Dostępne tylko dla wprawnych | Rzeki górskie o bardzo silnym nurcie, duże, często nieregularne fale, występują nieregularne i skośne odwoje, szachownice z dużych kamieni przesłaniają dalszą trasę. Trudności z zatrzymaniem się. Wymagane na pewnych odcinkach rozpoznanie i asekuracja z brzegu. | Kamienna poniżej Szklarskiej Poręby | WW IV - bardzo trudno |
| Dostępne tylko dla bardzo wprawnych | Rzeki górskie o bardzo szybkim nurcie, duże progi, silne nieregularne odwoje, wysokie nieregularne fale. Bardzo duże spadki, bardzo duże trudności z zatrzymaniem się. Spływ niebezpieczny. Rozpoznanie z lądu i asekuracja konieczne. | Kamienna bezpośrednio powyżej Szklarskiej Poręby | WW V - nadzwyczaj trudno |
| Dostępne tylko dla bardzo wprawnych | Przepłynięcie na granicy ludzkich możliwości nawet przez kajakarzy posiadających bardzo wysokie możliwości techniczne. | WW VI - skrajnie trudno |
Przy stopniach trudności stosuje się również symbole „+” oraz „-”, podnoszące albo obniżające stopień trudności o około 1/3.
Zasadniczo rzeki nizinne mogą być pokonywane na każdym sprzęcie.
Rzeki górskie o trudności do WW II również mogą być pokonywane na każdym sprzęcie pod warunkiem, że są to rzeki zasobne w wodę, a kajaki są obsadzone przez doświadczonych kajakarzy.
Małe rzeczki, aczkolwiek stosuje się do nich tą samą skalę trudności, wymagają od trudności WW - I raczej kajaków jednoosobowych, w przypadku skalistego dna i wąskich przejść lepiej pokonywać je kajakiem z polietylenu - istnieje mniejsze ryzyko uszkodzenia sprzętu. W związku z tym, że tą samą skalę trudności wód górskich (WW - White Water) stosuje się do rzek małych jak i dużych.
Pamiętać należy, że wyższa ocena w skali trudności małej rzeki oznacza z reguły konieczność pokonywania większej liczby progów przy wzrastającym spadku koryta, zaś wyższa ocena w skali trudności dużej rzeki oznacza konieczność zmierzenia się z masami wody oddziaływującymi na kajak i wciskającymi go pod powierzchnię.
Opracowano na podstawie: J. Starzyński, Tao Kajaka, Warszawa 2000; L. Mazur, Locja kajakowa, Warszawa 1995; Z. Wrześniowski, M. Sperski, Kajakiem po wodach Pomorza Zachodniego, Część pn. i wsch., Warszawa 1971.