Bóbr - opis szczegółowy

Bóbr jest lewobrzeżnym dopływem Odry. Jego źródła znajdują się w Czechach, całkowita długość wynosi 271 km, długość dostępnego dla kajaka odcinka od Kamiennej Góry 251 km. Szlak urozmaicony o charakterze w zasadzie górskim, aczkolwiek z powodu wielu elektrowni na dłuższych odcinkach uregulowany (kanały, jeziora zaporowe, spiętrzenia). Konieczność częstego przenoszenia kajaka sprawia, że jest to szlak uciążliwy. Z uwagi na trudność, uciążliwość i malowniczość można go podzielić na następujące odcinki:

• z Kamiennej Góry do Szprotawy: WW I (za wyjątkiem odcinków przed jeziorem Modrym i przed Siedlęcinem WW III), U4,** (za wyjątkiem odcinków przełomowych: z Marciszowa do Wojanowa i Borowego Jaru***);
• ze Szprotawy do ujścia ZWC, U4,** (za wyjątkiem kanału ZWA, U1,*).

Spadek na szlaku: do Jeleniej Góry około 2,5‰ z Jeleniej Góry do Pilchowic około 6‰, z Pilchowic do Szprotawy około 1,7‰, od Szprotawy do ujścia około 0,8‰. Spadek jest niwelowany licznymi spiętrzeniami. Średni przepływ w rejonie Żagania - 37,8 m³/s.

Na trasie wiele ciekawostek krajoznawczych i obiektów zabytkowych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór a także śródleśne pośród Borów Dolnośląskich. Na brzegach wiele starych dębów. Na przebycie szlaku potrzeba 9 - 10 dni. Odcinek do Wlenia dostępny jedynie przy wysokim stanie wody, np. wiosną.

251,0

Kamienna Góra, miasto. Warto zwiedzić ruiny zamku, farę (XIII - XV w.), kościół ewangelicki tzw. Kościół Łaski (XVIII w.), kamienice (XVIII w.). Start niedaleko ruin zamku przy moście drogowym za ujściem Zadrnej. Szybki nurt wśród łóz, pojedyncze głazy. Ptaszków, wieś na prawym brzegu. Niewysoki próg; zniszczony jaz; na lewym brzegu pierwsze zabudowania wsi Debrznik. Mostek.

247,2

Most kolejowy. Za nim jaz - przenoska około 30 m.

246,0

Marciszów Górny, wieś na obu brzegach. Mosty drogowy i kolejowy. Sklep na prawym brzegu widoczny z rzeki. Dwa kościoły na prawym brzegu. Bystrze na rozmytym jazie.

242,0

Marciszów, mosty drogowy i kolejowy, za tym drugim dość silne bystrze. Stary most betonowy. Próg około 1 m - mało wody na przelewie, przenoska. Drewniany mostek.

240,0

Marciszów, most drogowy, za nim ujście potoku Zakręt.

238,1

Most kolejowy. Na obu brzegach wieś Ciechanowice. Zburzony jaz. Drewniany most.

236,2

Ciechanowice, most drogowy.

234,5

Ciechanowice, kolejny most. Rozmyty próg, spływać prawym brzegiem. Początek bardzo malowniczego(***) przełomowego odcinka pomiędzy Rudawami Janowickimi a Górami Kaczawskimi. Spadek widoczny, liczne głazy, przemiały, bystrza.

231,9

Miedzianka, most kolejowy, za zakrętem w prawo kolejny most. Mostek drogowy. Za nim skośny próg - można spływać.

228,6

Janowice Wielkie, most drogowy. Na prawym brzegu dwór z XVII - XX w. Warto zrobić wycieczkę pieszą do ruin zamku Bolczów - 30 minut. Jaz, przenoska. Most drewniany.

227,3

Most kolejowy.

224,9

Trzcińsko, most drogowy. Na wprost Sokole Góry, najbardziej charakterystyczna część Rudaw Janowickich. Warto wejść na szczyty Sokolika i Krzyżnej Góry z charakterystycznymi skałkami i zwiedzić ruiny zamku Sokolec

223,0

Trzcińsko, kolejny most. Na lewym brzegu ruiny zamku neorenesansowego z XIX w. w Wojanowie. Wojanów, most dla pieszych. Koniec przełomowego odcinka rzeki. Na prawym brzegu gotycki kościół. Warto też zobaczyć ruiny pałacu z XVII w. w parku na prawym brzegu.

218,5

Wojanów, most drogowy.

216,0

Ujście rzeki Łomnicy z lewej strony. Jaz, przenoska lewym brzegiem. Silne bystrza.

213,1

Dąbrowica, most kolejowy. Próg - spływalny.

212,5

Dąbrowica, most drogowy.

211,1

Grabary, most drogowy. Pod nim próg - można spływać.

207,8

Jelenia Góra, miasto, łukowy mostek dla pieszych. Jaz, przenoska. Most. Elektrownia, kolejny próg, przenoszenie kajaka lewym brzegiem za elektrownię. Most drogowy. W Jeleniej Górze warto zwiedzić pozostałości murów obronnych, zespół zabytkowy rynku z kamienicami podcieniowymi i ratuszem, kościół parafialny z XIV - XVI w. i kościół ewangelicki tzw. Kościół Łaski z XVIII w.

205,8

Ujście rzeki Kamiennej z lewej strony. Wysoki most kolejowy, pod nim silne bystrze. Zaczyna się najpiękniejszy i najtrudniejszy odcinek Bobru, przełom zwany Borowym Jarem. Urwiste skaliste brzegi, zwężenia koryta, głazy i silne bystrza.

203,1

Jaz, z lewej strony odpływ kanału do elektrowni. Przenoska na rzekę 50 m. Odcinek kilkuset metrów do jeziora Modrego trudny (WW III): przy niskiej wodzie szachownice głazów, skaliste progi; przy wysokiej - wysokie fale.

202,5

Budynek elektrowni z lewej strony; początek jeziora Modrego. Mostek dla pieszych, przy nim na lewym brzegu malowniczo położone schronisko "Perła Zachodu". Jaz na końcu jeziora przy elektrowni Bobrowice, przenoska 200 m prawym brzegiem. Stąd dalej można płynąć prawą odnogą do kolejnej elektrowni i obnieść kajak albo - przy wystarczająco wysokim stanie wody - lewą odnogą (starorzeczem): trudno, progi, głazy, na końcu ładna katarakta. Płynąc lewą odnogą nie trzeba obnosić kajaka.

201,6

Siedlęcin, most drogowy. Koniec przełomowego odcinka rzeki. Warto obejrzeć średniowieczną wieżę mieszkalną z najstarszą w Polsce polichromią o tematyce świeckiej z XIV w. oraz kościół parafialny (XIV w.). Nurt nieznaczny, wkrótce jezioro Wrzeszczyńskie.

198,8

Wrzeszczyn, elektrownia. Przenoszenie kajaka lewym brzegiem drogą i ścieżką 200 m. Prąd łagodny, wkrótce ustaje. Jezioro Pilchowickie. Płynąc trzymać się lewego brzegu.

192,8

Pilchowice, zapora wodna. Wysokość zapory 62 m. Daleka przenoska około 500 m. szosą prawą stroną. Przy fabryce tektury kolejny jaz i przenoszenie kajaka. Most stalowy.

190,3

Jaz i zastawka, na prawo kanał. Przenosić na rzekę w lewo przez jaz. Malowniczy acz nietrudny odcinek wśród wzgórz. Z prawej strony kolejna elektrownia w Pilchowicach. Stalowy most kolejowy. Nielestno, most drogowy. Filary zburzonego mostu we Wleniu.

184,6

Wleń, most drogowy. Jaz, przenoska.

183,9

Wleń, kolejny most. We Wleniu warto zwiedzić ruiny zamku z XIII - XIV w., kościół i ratusz. Kamieniste płycizny.

180,3

Marczów, most i pod nim jaz - spławianie kajaka prawą stroną. Kolejny jaz - spławianie kajaka lewą stroną. Most drogowy. Przemiały.

174,2

Sobota, wieś odległa od rzeki około 500 m. z prawej strony, most. Malowniczy odcinek wśród zalesionych wzgórz.

167,8

Rozwidlenie, jaz. Przenieść na rzekę prawą stroną. W pobliskich Płakowicach warto obejrzeć renesansowy pałacyk z arkadowym dziedzińcem.

167,4

Lwówek Śląski, most, za mostem rozmyty kamienisty próg. Warto zobaczyć kościół parafialny z XIII - XVI w., mury obronne z wieżami bramnymi i basztami, gotycko - renesansowy ratusz wraz z ławami sukienniczymi i chlebowymi i inne zabytki.

165,3

Brzezie, most kolejowy.

164,1

Brunów, skośny próg, spływać lub spławiać kajaki zależnie od stanu wody. Most drogowy, pod nim dość trudne kamieniste bystrze. Przemiały.

160,6

Żerkowice, rozmyty próg, można spływać. Most.

157,1

Rakowice Małe. Kołki po zniszczonym moście, szypoty. Most.

154,6

Włodzice Małe i Wielkie, wsie po obu stronach rzeki. Zakład wodny, przenosić na rzekę prawym brzegiem, mało wody, może wystąpić konieczność holowania kajaka. Most, przy drodze z lewej strony sklep.

151,8

Nowa, wieś z lewej strony.

149,2

Kraszowice, elektrownia. Przenoski przez zastawki na kanał, następnie z kanału za elektrownię. Strome betonowe brzegi. Most drogowy. Dalej brzegi uregulowane, nurt szybki, płycizny, bystrza, zwalone drzewa.

141,1

Bolesławice, wieś na lewym brzegu. Próg około 1 m, kajaki spławiać. Park w Bolesławcu.

138,6

Bolesławiec, miasto na prawym brzegu, most drogowy. Warto zwiedzić ratusz (XIV - XVII w.), pozostałości murów obronnych, dwa kościoły. W mieście zmarł Michał Kutuzow w 1813. Most kolejowy malowniczo przerzucony nad doliną rzeki na dziesiątkach arkad. Pod nim podwójny próg - spławianie kajaka; dalej silne bystrze.

133,3

Łąka, most i kolejny próg. Można spływać po rozpoznaniu - na przelewie co półtora metra stalowe pale.

129,6

Dąbrowa Bolesławiecka, most.

124,1

Golnice, mosty drogowe.

120,6

Parkoszów, most drogowy.

119,0

Trzebień, most drogowy.

115,0

Stara Oleszna, jaz, płynąć w prawo do elektrowni. Przenoska; uciążliwe spuszczanie kajaków do rzeki z wysokiego brzegu. Most.

111,1

Pstrąże, most drogowy. Zniszczony jaz, można spływać. Bystrza i zwalone pnie. Kamieniste przemiały.

108,6

Buczek, most drogowy. Most kolejowy.

104,6

Leszno Górne, jaz przy garbarni. Wpłynąć do kanału w prawo i przenosić w lewo na rzekę na jej prawy brzeg. Jeżyny.

99,8

Leszno Dolne, wieś na prawym brzegu.

93,3

Most na drodze Nowa Kopernia - Dziećmiarowice. Zniszczony próg, przeciąganie kajaka między drewnianymi palami.

90,1

Szprotawa, miasto. Na brzegu pozostałości po elektrowni. Most drogowy, pod nim bystrze. Ujście rzeki Szprotawy. Warto zobaczyć ratusz (XVI - XVIII w.), fragmenty murów obronnych, kosciół farny i ruiny kościoła ewangelickiego.

86,6

Iława, próg. Spływać po rozpoznaniu z brzegu. Odtąd aż do Dychowa na brzegach lasy.

82,6

Małomice, jaz, w lewo kanał na elektrownię. Przenosić na rzekę. Do połączenia odnóg płycizny. Most drogowy.

78,4

Wilczyce, próg z pali Larsena. Spływać lub spławić kajaki.

77,1 »

Ujście rzeki Kwisy - z lewej strony.
Szlak kajakowy o długości ponad 100 km dostępny zasadniczo od Gryfowa. Liczne sztuczne progi. Niezbyt ciekawy w górnym biegu - do Osieczowa ZWC, U4,*; najciekawszy odcinek w rejonie Osiecznicy - około 100 m odcinek skalnych uskoków i progów (WW IV) przed sztucznym zbiornikiem w Kliczkowie - obserwacje ze spływu w maju 1997.

73,0

Machów, most kolejowy.

67,6

Żagań, most drogowy i elektrownia. Przenoska. Dalej druga elektrownia i przenoszenie kajaka. W Żaganiu warto obejrzeć monumentalny pałac z XVII w., którego budowę zapoczątkował Wallenstein, zwycięzca Gustawa Adolfa spod Lützen, kościół parafialny wraz z przyległym opactwem augustianów z cennym wyposażeniem (XIII - XVIII w.), kamienice i inne kościoły.

63,6 »

Ujście rzeki Czerna z lewej strony.

59,6

Most drogowy na drodze Dziwiszowa - Stary Żagań.

56,1

Gryżyce, elektrownia, 100 m dalej jaz ze stalowymi wąsami na przelewie. Przenosząc kajaki prawą stroną przy jazach przy elektrowni warto obejrzeć również, czy dalszy jaz jest możliwy do spłynięcia.

48,1

Gorzupia Dolna, drewniany most drogowy. Obok zabytkowy kościół św. Jerzego (XIV w.). Elektrownia wodna, przenoska 250 m prawym brzegiem.

43,1

Dobroszów Mały, wieś z lewej strony.

41,1

Dobroszów Wielki, wieś z prawej strony.

37,1

Ujście rzeki Brzeźnicy (Brzeźniczanki) z prawej strony. Most drogowy między Krzystkowicami a Nowogrodem Bobrzańskim.
Warto spłynąć rzeką Brzeźnicą przy wyższym stanie wody. Wartko prowadzi ona wody przez dębowe lasy od końca wsi Brzeźnica aż do ujścia (15 km, ZWC, U 4, **). Na trasie o średnim spadku około 2‰ główną przeszkodą są zwalone drzewa, z których kilkanaście wymaga przenoszenia kajaka. Od mostu na drodze z Miodnicy do Przybymierza (powyżej mostu zniszczony próg) na trasie są następujące przeszkody stałe: rozmyty spływalny kamienisty próg przed Przybymierzem, betonowy spływalny próg w Drągowinie, pochyły dwumetrowy próg za tą wsią i rozmyty jaz w Nowogrodzie Bobrzańskim. Na przebycie szlaku potrzeba około 4 - 5 godzin.

36,2

Most kolejowy. Niewysoki próg z pali stalowych. Rozlewiska przed zaporą w Krzywańcu.

31,6

Krzywaniec, na prawo odchodzi starorzecze Bobru, spływalne jedynie przy wysokim stanie wody. Płynąć kanałem, na który trzeba przesunąć kajak po kratownicy i przepłynąć pod zastawką (ewentualnie przenieść kajak dookoła obu przeszkód). Odtąd odcinek kanału z betonowymi brzegami wśród lasów. Monotonne proste odcinki.

30,4

Krzywa, most.

25,3

Łagoda, most.

23,6

Żarków, most.

19,8

Dachów, dwa mosty.

14,4

Bobrowice, most.

10,1

Dychów, most. Jaz, przenoszenie na jezioro zaporowe. Następne przenoszenie przy elektrowni przez drogę, pokonując strome skarpy i lasek akacjowy prawym brzegiem około pół kilometra.

9,0

Połączenie kanału z rzeką. Kolejne jezioro zaporowe. Most.

6,0

Raduszec Stary, zapora wodna. Przenoszenie 120 m. prawym brzegiem. Prąd szybki, kamienie, cztery silne bystrza. Mosty kolejowy i drogowy.

0,0 »

Ujście Bobru do Odry w jej 516 km.

Opisu szlaku dokonano na podstawie spływów odbytych w latach 1996 - 1999 na odcinkach Wleń - ujście (lipiec 1996), Kamienna Góra - Pilchowice (maj 1997), Jelenia Góra - Wleń (maj 1998), Małomice - Gorzupia (marzec 1999).
Literatura: B. Jastrzębski - Turystyczne szlaki wodne Polski, Warszawa 1960; N. Bondyr - Szlaki wodne Śląska, Warszawa 1983; Z. Garbaczewski - Szlakiem zamków piastowskich w Sudetach, Warszawa - Kraków 1988; Rudawy Janowickie - mapa turystyczna w skali 1:50000; Góry i Pogórze Kaczawskie - mapa turystyczna w skali 1:60000; Mapa topograficzna Polski - wyd. Sztabu Generalnego WP skala 1:200000.